Een juridische analyse van de kinderbeschermingswetgeving in België
In het jongste rapport van ECPAT International wordt de seksuele uitbuiting van jongens in België onder de loep genomen aan de hand van een analyse van de huidige wetgeving inzake kinderbescherming in het land. Het laat zien hoe lacunes in bepaalde Belgische wetten kinderen, en ook jongens, blootstellen aan het risico van seksuele uitbuiting.
Na Pakistan, Hongarije, Thailand, Zuid-Korea en Sri Lanka, brengt het zesde rapport van ECPAT in het kader van het Global Boys Initiative hiaten in de Belgische wetgeving aan het licht en formuleert het aanbevelingen voor de verbetering ervan. Samen met ECPAT België hebben we in 2021 baanbrekend onderzoek gedaan naar de seksuele uitbuiting van jongens in België.
Ons onderzoek omvatte een uitgebreide analyse van het Belgische wettelijke kader dat zich bezighoudt met verschillende misdrijven in verband met seksuele uitbuiting en misbruik van kinderen, met een focus op jongens. De wetgevingsanalyse maakte gebruik van een standaard checklist van ongeveer 120 punten en subitems, gemaakt door ECPAT International voorhet Global Boys Initiative.
Ons onderzoek omvatte een uitgebreide analyse van het Belgische wettelijke kader dat verschillende misdrijven aanpakt die verband houden met seksuele uitbuiting en misbruik van kinderen, met een focus op jongens. De wetgevende analyse maakte gebruik van een standaard checklist met ongeveer 120 punten en sub-punten die door ECPAT International voor het Global Boys Initiative werd opgesteld.
Hoe stelt de Belgische wetgeving seksuele uitbuiting van kinderen strafbaar?
Het Belgisch Wetboek van Strafrecht bevat verschillende bepalingen die de seksuele penetratie van minderjarigen jonger dan 16 jaar strafbaar stellen.
Het was bemoedigend om op te merken dat deze bepalingen genderneutraal waren, wat betekende dat jongens en meisjes dezelfde rechten en bescherming zouden genieten. Meisjes krijgen echter extra bescherming en aandacht onder verschillende internationale verdragen die België heeft geratificeerd, zoals het Verdrag van Istanbul.
De Belgische wet bepaalt dat kinderen tussen de 14 en 16 jaar weliswaar kunnen instemmen met geslachtsgemeenschap, maar dat deze nog steeds strafbaar zal zijn, zij het met een lichtere straf. Deze wet is problematisch in gevallen van niet-toestemming, zoals seksuele uitbuiting en misbruik van kinderen, waarbij de bewijslast van het ontbreken van toestemming bij het kind ligt.
Het afschuiven van de verantwoordelijkheid op het slachtoffer kan zeer nadelig zijn en mogelijk leiden tot revictimisatie van het kind, waardoor zijn trauma wordt verergerd, en hem ervan kan weerhouden aangifte te doen uit angst voor represailles of om niet te worden geloofd.
Mensenhandel – de meest gedocumenteerde vorm van seksuele uitbuiting van kinderen in België
Jongens kunnen via allerlei face-to-face- en onlineplatforms worden benaderd (grooming in het Engels) en slachtoffer worden van mensenhandel of worden verkocht met het oog op seksuele uitbuiting.
Uit het jaarverslag 2020 van Myria over mensenhandel en mensensmokkel blijkt dat de Belgische politie in 2019 meer dan 300 mensenhandelmisdrijven heeft geregistreerd, waarvan meer dan de helft seksuele uitbuiting tot doel had [1].
Hoewel mensenhandel de meest gedocumenteerde vorm van seksuele uitbuiting van kinderen in België is, is er geen gecentraliseerde databank met uitgesplitste en vergelijkbare gegevens, met name per geslacht. Dergelijke gegevens zijn van cruciaal belang om te begrijpen hoeveel jongens en meisjes het slachtoffer zijn van kinderhandel met het oog op seksuele uitbuiting, en welke middelen moeten worden ingezet om deze problemen in het hele land beter te voorkomen en aan te pakken.
De Belgische nationale wetgeving stelt de handel in kinderen voor seksuele doeleinden effectief strafbaar, in overeenstemming met de internationale normen. Het verbiedt echter niet de verkoop van kinderen voor seksuele doeleinden, wat kinderen in dergelijke situaties bijzonder kwetsbaar maakt.
De nationale wetgeving van België stelt de handel in kinderen voor seksuele doeleinden effectief strafbaar, in overeenstemming met de internationale normen.
Zijn de wetten op online materiaal voor seksueel misbruik van kinderen uitgebreid genoeg?
De seksuele uitbuiting van jongens beperkt zich niet tot de fysieke omgeving – ze kunnen ook worden uitgebuit in de online omgeving voor de productie van materiaal voor seksueel misbruik van kinderen.
Een analyse uit 2018 uitgevoerd door ECPAT en Interpol analyseerde een miljoen items over seksueel misbruik en uitbuiting van kinderen en ontdekte dat waar het geslacht van het slachtoffer werd geregistreerd, 30,5% jongens waren [2].
De huidige wetgeving in België omvat een uitgebreide strafbaarstelling van verschillende misdrijven in verband met seksuele uitbuiting van kinderen, gaande van productie tot bezit. De definitie van wat online materiaal van seksueel misbruik van kinderen is, heeft echter alleen betrekking op visueel materiaal zoals afbeeldingen of video’s en sluit niet-visueel materiaal uit, zoals materiaal dat in geschreven of gesproken vorm is.
Welke ondersteunende diensten zijn beschikbaar?
Van hulplijnen tot opvangcentra, veel ondersteunende diensten zijn beschikbaar in België en worden beheerd door verschillende organisaties.
Naar schatting is 90% van de slachtoffers die in de vijf Belgische opvangcentra voor slachtoffers van seksueel geweld worden opgenomen, vrouw. Hoewel mannen een relatief klein deel van deze slachtoffers uitmaken, zijn de gegevens waarschijnlijk vertekend vanwege sociale stigmatisering en gendernormen, die bijdragen tot de onderrapportering van seksuele misdrijven bij mannelijke slachtoffers.
Hulplijnen zijn ook 24 uur per dag, 7 dagen per week beschikbaar in de drie hoofdtalen van België en worden beheerd door de verschillende taalgemeenschappen.
Het feit dat veel partijen betrokken zijn bij de bescherming van minderjarige slachtoffers van mensenhandel of seksuele uitbuiting kan echter schadelijke gevolgen hebben. Het gebrek aan systematische uitwisseling van informatie vormt een belangrijke belemmering voor het identificeren en ondersteunen van potentiële slachtoffers.
Wat hebben jongens nodig in België?
Uit de gegevens in het rapport over jongens in België blijkt dat ondanks het bestaan van relatief sterke kinderbeschermingswetten, bepaalde lacunes in de wetgeving moeten worden weggewerkt om kinderen zo volledig mogelijk te beschermen.
Enkele van de aanbevelingen in dit rapport zijn:
– Het opheffen van de bewijslast van het ontbreken van toestemming voor minderjarigen van 14 tot 18 jaar;
– Het uitbreiden van de bepalingen om alle vormen van online seksuele uitbuiting van kinderen strafbaar te stellen, met inbegrip van niet-visuele vormen van seksuele uitbuiting van kinderen;
– Toekomstige opvangcentra moeten worden opgericht met een genderbewuste aanpak die rekening houdt met de verschijningsvormen van seksuele uitbuiting van jongens en de specifieke belemmeringen waarmee zij worden geconfronteerd bij de toegang tot zorg en in het herstelproces.
Lees hieronder het volledige rapport.
